Είχαν και αξεσουάρ τα γλυπτά του Φειδία

Της ΝΙΝΕΤΤΑΣ ΚΟΝΤΡΑΡΟΥ-ΡΑΣΣΙΑ

 

Τα έργα του Φειδία δεν εντυπωσίαζαν μόνο με την πλαστικότητα, την αφηγηματικότητα, την κίνηση και τη χάρη τους. Ηταν συγχρόνως έργα ζωγραφικής, αλλά έφεραν και διάφορα μεταλλικά εξαρτήματα τραβώντας την προσοχή των ανθρώπων και από πολύ μακριά. Χάλκινες επιχρυσωμένες τρίαινες, τόξα, στεφάνια, σκήπτρα, ακόμη και δεντράκια με όλη τη φυλλωσιά τους να γυαλοκοπάει στην ανατολική ζωφόρο του Παρθενώνα έβλεπαν από μακριά και θαύμαζαν οι προσκυνητές του ιερού της θεάς Αθηνάς.

Αφθονα ήταν τα λαμπερά μεταλλικά στοιχεία προσαρτημένα στη μαρμάρινη επιφάνεια όλου του αναγλύφου, όπως έδειξε η τρισδιάστατη ψηφιακή σάρωση που εφαρμόστηκε τελευταία στη ζωφόρο του Παρθενώνα, αποκαλύπτοντας άγνωστες λεπτομέρειες, που δείχνουν πως όχι μόνο οι Θεοί (της πλούσιας ανατολικής πλευράς) αλλά και οι μορφές της πομπής των Παναθηναίων δεν πορεύονταν φορώντας μόνο ένα χιτώνα (όσοι δεν είναι τελείως γυμνοί), αλλά πολλά και ποικίλα στολίδια: καπέλα, μπότες σανδάλια, ενώ αρκετοί συγκρατούσαν τα άλογά τους με χαλινάρια.
Οι μικρές οπές που υπάρχουν σε διάφορα σημεία του μαρμάρινου αναγλύφου ήταν πάντα «μάρτυρες» των μεταλλικών στοιχείων που με το χρόνο χάθηκαν. Μιλώντας προχθές ο πρόεδρος του Μουσείου της Ακρόπολης Δημήτρης Παντερμαλής στη σχετική ημερίδα, παρουσίασε τα πρώτα συμπεράσματα από την τρισδιάστατη ψηφιακή σάρωση της ζωφόρου του Παρθενώνα, ένα πρόγραμμα που διεξάγεται σε συνεργασία με το εργαστήριο του καθηγητή Δ. Μπουζάκη. Ενα τμήμα αυτών των ερευνών έγινε στην Ελβετία, με χορηγίες και προσφορά ελβετικού ιδρύματος, όπως αναφέρθηκε. Η ζωφόρος υποβλήθηκε σε αξονικές τομογραφίες με τη χρήση ακτίνων Χ και νετρονίων.
Υστερα από ένα πλήθος μετρήσεων εξήχθησαν ουσιώδη συμπεράσματα κυρίως για την τεχνική και την ποιότητα του έργου. Μετρήθηκαν με απόλυτη ακρίβεια σημεία που δείχνουν την πρόθεση του αρχαίου καλλιτέχνη να δώσει προοπτικό βάθος στις μορφές, σύμφωνα με τον κ. Παντερμαλή. Η ζωφόρος αποτελεί σύνολο φτιαγμένο με απόλυτη ακρίβεια, κάτι που καταδεικνύεται από τις λαξεύσεις, από τους λίθους που «κουμπώνουν» ακριβώς και από τις οπτικές διορθώσεις. Τεχνική και τεχνολογία συνεργάζονται απόλυτα στην κλασική δημιουργία του 5ου αιώνα π.Χ. Ο επόμενος στόχος των μελετητών του Παρθενώνα θα πρέπει να είναι η ψηφιακή αναπαράσταση του ναού. Ο κ. Παντερμαλής ανέφερε χαρακτηριστικά: «Ισως τώρα είναι καιρός να επιχειρηθεί μια ψηφιακή αναπαράσταση του Παρθενώνα από την Υπηρεσία Συντηρήσεως Μνημείων Ακροπόλεως (ΥΣΜΑ). Βεβαίως, η κατάσταση του κτηρίου δεν είναι καλή, αλλά πρέπει να γίνει μια προσπάθεια».
Η σύγχρονη τεχνολογία προσφέρει σήμερα πολλά εργαλεία για την ασφαλή τεκμηρίωση της αρχικής εικόνας των έργων τέχνης που έχουν υποστεί μεγάλες αλλοιώσεις στο πέρασμα των αιώνων. Με ακτίνες Χ και νετρόνια μπορεί ο ερευνητής να διαπιστώσει π.χ. γιατί έχει ίχνη μολύβδου ένα αρχαίο μαρμάρινο χέρι. Από τη διερεύνηση του γλυπτού στο ελβετικό εργαστήριο, φάνηκε πως το συγκεκριμένο άγαλμα αρχαϊκής εποχής είχε υποστεί θραύση του χεριού. Για να αποκατασταθεί ήδη από την αρχαιότητα, του έγιναν οι κατάλληλες λαξεύσεις, μολυβδοχοήθηκε και ξαναμπήκε το χέρι στη θέση του. Ωστόσο, εξίσου ενδιαφέρον είχε για τους επιστήμονες ότι ερευνώντας ένα αρχαίο λυχνάρι είδαν στο εσωτερικό του το δακτυλικό αποτύπωμα του τεχνίτη που το δημιούργησε στον τροχό.
Η συγκεκριμένη τεχνολογία επιτρέπει ακόμη και την κατασκευή πιστών αντιγράφων αρχαίων χωρίς να χρειαστεί να αγγίξει κανείς το πρωτότυπο. Ειπώθηκε μάλιστα πως η ποιότητα των εκμαγείων που λαμβάνονται με αυτό τον τρόπο είναι εξαιρετική, όπως εξαιρετικής ποιότητας είναι και τα αντίγραφα που παράγονται. Και για του λόγου το αληθές, σε μια αίθουσα δίπλα από το αμφιθέατρο του Μουσείου υπήρχε μια μικρή έκθεση με τέτοια αντίγραφα, που κέρδισαν τις εντυπώσεις των παρισταμένων.

Πηγή