Πέντε νέοι βασιλικοί τάφοι

ΜΕΓΑΛΗ ΑΝΑΚΑΛΥΨΗ ΣΤΗ ΒΕΡΓΙΝΑ

Πέντε νέους βασιλικούς τάφους με πλούσια διακόσμηση και σημαντικά κτερίσματα έφερε στο φως η αρχαιολογική σκαπάνη στη βασιλική νεκρόπολη των Αιγών.

Η ταφική συστάδα των Τημενιδών αποκαλύπτεται κομμάτι κομμάτι και τα νέα ευρήματα παρουσιάζονται σήμερα το απόγευμα από τη διευθύντρια της ΙΖ' Εφορείας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων, Αγγελική Κοτταρίδη, κατά την πρώτη μέρα των εργασιών της 27ης Συνάντησης για το Αρχαιολογικό Εργο στη Μακεδονία και τη Θράκη, που γίνεται στη Θεσσαλονίκη.
Από τους πέντε τάφους, τρεις κιβωτιόσχημους και δύο μακεδονικούς, ξεχωρίζει ένας από την πρώτη ομάδα, που έχει μια μεγάλη υπόγεια αίθουσα με λευκούς τοίχους, διακοσμημένους με μια ζωγραφιστή γιρλάντα, με βλαστάρια, λουλούδια και φύλλα κισσού - το παλαιότερο και γι' αυτό ιδιαίτερα σημαντικό δείγμα τοιχογραφίας που ξέρουμε για τη Μακεδονία. Επίσης φέρει ένα κτιστό λίθινο θρανίο που περιτρέχει τους τοίχους και ξύλινη κλίνη διακοσμημένη με ελεφαντόδοντο και κεχριμπάρια από την οποία σώθηκαν αρκετά ίχνη.
Κεραμική
Σύμφωνα με την κ. Κοτταρίδη, η άφθονη κεραμική, κυρίως οι κομψές λευκές λήκυθοι -χαρακτηριστικά ελαιοδοχεία των νεκρικών τελετών-, χρονολογούν το σύνολο στο 420/410 π.Χ., ενώ ένα σιδερένιο ξίφος που ξέφυγε από τους τυμβωρύχους μαρτυρά ότι ο τάφος ανήκει σε έναν πολεμιστή, ίσως τον βασιλιά Περδίκκα Β' (454-413 π.Χ.), που έδωσε σκληρούς αγώνες για να διατηρήσει ανεξάρτητο το βασίλειό του μέσα στη λαίλαπα του Πελοποννησιακού Πολέμου.
Η βασιλική ταφική συστάδα που η Αγγελική Κοτταρίδη ονομάζει «συστάδα των Τημενιδών» βρίσκεται σε μια άκρη του νεκροταφείου των Αιγών και παρότι τα μνημεία της είναι βάναυσα λεηλατημένα, παρουσιάζουν εντυπωσιακά στοιχεία για την ιστορία της ταφικής αρχιτεκτονικής και την προσωπογραφία της βασιλικής οικογένειας.
Δίπλα στον ιωνικό τάφο που ανασκάφηκε το 1987 βρέθηκε φέτος ένας νέος μακεδονικός τάφος με δωρικές κολόνες, η πρόσοψη του οποίου παρουσιάζει αντιστοιχίες με εκείνη του τάφου του Αλέξανδρου Δ', γιου του Μεγαλέξανδρου και της Ρωξάνης. Χτισμένοι και οι δύο την ίδια εποχή (στο τέλος του 4ου π.Χ. αι.), δίπλα δίπλα και με τον ίδιο προσανατολισμό, ο ιωνικός και ο νέος δωρικός τάφος δίνουν την εικόνα ενός διδύμου με ιδιαίτερη σημασία, τονίζει η κ. Κοτταρίδη και σημειώνει την αναφορά του Διόδωρου σύμφωνα με την οποία ο Κάσσανδρος μετέφερε τα οστά του Φίλιππου Γ' Αρριδαίου, της συζύγου του Αδέας-Ευρυδίκης, καθώς και της πεθεράς του Κύνας και τα έθαψε στις Αιγές.
«Ως ένας από τους τελευταίους Τημενίδες ο Φίλιππος Γ' Αρριδαίος (323-317 π.Χ.) είχε προφανώς δικαίωμα να ταφεί στην παλιά βασιλική συστάδα και ο ιωνικός τάφος με τον ασυνήθιστα βαθύ προθάλαμο που προοριζόταν για την ταφή και ενός δεύτερου νεκρού προσφέρεται για την ταφή του βασιλικού ζευγαριού, μια υπόθεση που την ενισχύει αποφασιστικά η παρουσία του δίδυμου τάφου, όπου θα μπορούσαν να έχουν αποτεθεί τα οστά της Κύνας», σημειώνει η κ. Κοτταρίδη.Στη συστάδα των Τημενιδών έχουν βρεθεί ως τώρα συνολικά 20 τάφοι, που χρονολογούνται από τα αρχαϊκά (α' μισό του 6ου π.Χ. αι.) μέχρι τα πρώιμα ελληνιστικά χρόνια (τέλος 4ου - αρχές 3ου π.Χ. αι.).
Μολονότι όλοι οι τάφοι είναι συλημένοι, η παρουσία καταλοίπων εντυπωσιακών ταφικών πυρών με πλούσια αφιερώματα (αγγεία, όπλα κ.ά.), που ανακαλούν τις περιγραφές των ομηρικών επών, αλλά και το μέγεθος και η μορφή των ίδιων των μνημείων οδήγησαν τους αρχαιολόγους στο να τους συνδέσουν με την οικογένεια των Μακεδόνων βασιλέων, τους Τημενίδες.
Η ανασκαφέας μάλιστα δεν αποκλείει κάποιος από αυτούς τους τάφους να φιλοξένησε τον ίδιο τον Κάσσανδρο ή έναν από τους γιους του, που σαν παιδιά της Θεσσαλονίκης ανήκαν κι αυτοί στην ένδοξη δυναστεία των Τημενιδών. Δυστυχώς σχεδόν ολόκληρο το κυρίως κτίριο έχει καταστραφεί.
ΜΑΡΙΑ ΡΙΤΖΑΛΕΟΥ

ritzal@pegasus.gr